چاو پێکەوتنی گۆڤاری کوردستان دیپلۆماتیک لە گەڵ موئەیەد ئەحمەد لە ژمارەی٣٢-٣٣ بڵاوکراوەتەوە

هەردوو بەشی ئەم دیدارە لە ژمارەی نۆێی گۆڤاری کوردستان دیپلۆماتیک ٣٢-٣٣ بڵاوکراوەتەوە.

بەشی یەکەمی دیدار
پرسیار: بۆچى بیرتان لەوە کردەوە ڕێکخراوى ئەڵتەرناتیڤى کۆمۆنیستى لە عێراق دروست بکەن هۆکارەکان چیە؟
موئەیەد ئەحمەد: بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ خاڵی سەر‌هەڵدانی رێکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی لە عیراق، لە دەست لە کار کێشانەوەی دەستەیەک لە هاوڕیانی ئێستای ریکخراوی (بەدیل) لە ئەندامیەتی کۆمیتەی ناوەندی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراقەوە دەستی پێکرد. ئەو هاوریانە کە لە پلنومی ٣٣ کۆمیتەی ناوەندی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراقدا ئامادە بوون(کە لە ٥-٦ ئایاری ٢٠١٨ دا گیرا) هەڵوێستیان وەرگرت لە بەرامبەر لێسەندنەوەی ئەندامیەتی ‌هاورێەکی کۆمیتەی ناوەندی ئەو حزبە ودەستکاری کردنی پەیرەوی ناۆخۆیەکەی بۆ ئەو مەبەستە لە لایەن زۆرینەی ئەندامانی کۆمیتەی ناوەندیەکەیەوە.
ئەو دەستەیە بریتی بوون لە موئەیەد ئەحمەد، سكرتێری کۆمیتەی ناوەندی، و یەنار محمەد، ئەندامی مەکتەبی سیاسی، کە هەر لە کاتی کۆبونەوەکەدا دەست کیشانەوەیان لە ئەندامیەتی کۆمیتەی ناوەندی ڕاگەیاند ورشید ئیسماعیل، ئەندامی مەکتەبی سیاسی، ومحەمەد شنان، ئەندامی کۆمیتەی ریكخراوی بەغداد، کە ئەوان دواتر دەستیان لە کارکێشایەوە. پاش چەند رۆژیک ئەم چوار هاوریەو بەشیکی زۆر لە ئەندامان وکادرەکانی ئەو حزبە لە ناوخۆ ودەرەوەی عێراقدا دەستکێشانەوەیان لە ئەندامیەتی ئەو حزبە راگەیاند بەڵام جەختیان لە سەر ئەوەش کرد کە بۆ ساتیكیش کاری کۆمۆنیستی ریکخراوییان راناوەستینن ئەڵبەتە لە دەرەوەی ئەو حزبە. دۆکیومینتەکانی ئەو ڕووداوانە لە ژمارەی ١ رۆژنامەی الغد الاشتراکی و فیسبوکی ریکخراوی البدیل الشیوعی دا بڵاوکراونەتەوە.
بە هەرحاڵ، ئەمە تەنها لایەنیکی رەوەندی رووداوەکان نیشان ئەدا وە وەڵام نیە بە ناوەرۆکی سیاسی پرسیارەکەت کە ىۆچی ئەم ریکخراوەمان درۆست کرد؟. لێرەدا ئەمەوێت ئەوە بڵێم كە رێکخراوی ئەڵتەرناتیڤی(بەدیلی)کۆمۆنیستی لە پرۆسەی بەرەوپێش چوونی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی لە عێراق وکوردستاندا هاتۆتە ئاراوە ودیاردەیەکی خۆدی ئەم پرۆسەیەیە ومێژوویەکی تایبەتی خۆی تێپەڕاندووە.
بزوتنەوەی کۆمۆنیستی لە ناوەڕاستی هەفتاکانی سەدەی راربردوەوە وبەتایبەت لە سەرتای هەشتاکانی ئەو سەدەیەوە لە كوردستان وعێراقدا پێی ناوەتەوە قۆناغێکی نۆیوە، وئەوەی کە ئەم بزوتنەوەیە لە باری ریکخراوەییەوە چ ئاڵوگۆریکی بەسەردا هاتووە رەنگدانەوەی داینامیزمی ئەم قۆناغە نۆیە بووە. كۆمۆنیزمی رەسمی چەشنی کۆمۆنیزمی یەکیەتی سۆڤیەت و کۆمۆنیزمی چینی وماویزم و هەرەوها جێڤاریزم و کۆمۆنیزمی جێهان سیەهەمی و ئەوروپی و کۆمۆنیزمی رۆشنبیرانی ناڕازی رۆژهەلاتی وتیکەل ڵە گەڵ نەریتی ناسیونالیزم و “نیشتمان پەروەری” بۆرژوازی، هەمووی لەم قۆناغە تازەیەدا پیگەیان ڵەق بوو لە کوردستاندا وچەند ریکخراوێکی کۆمۆنیستی تازە سەری هەڵدا وبە تایبەت رەوتی کۆمۆنیست کە بە زوویی ناسرا لە ئاستی کۆمەڵدا.
ئەم نەریتە رخنە گریە وریکخراوەیە کە لە هەشتاکاندا بە دەوری ڕاو بۆچونەکانی ناسراو بە مارکسیزمی شۆرشگیڕو و دواتر کۆمۆنیزمی کریکاری کریستەڵە ببوو کە بۆ خۆیان زیاتر مەنسور حیکمەت گەڵالەی کردبوون دواتر وەک باری ریکخراوەیی لە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عیراقدا دریژەی هەبووە.
دروست بوونی ریکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی ڕەگەیەکی رەخنەگرانەی کۆمۆنیستیە کە بەشیکیان لە ناو حزبی کۆمۆنیسی کرێکاریەوە هاتوون وبەشیکی تریان لە دەرەوەی ئەو چوارچێوە ریکخراوەیەدا بوون.
هەر بەوپێیەش دروست کردنی ریکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی بەشیکە لە پرۆسەی بەرەوپێشچوونی ئەو جۆرە رەگەیە لە رەخنەی کۆمۆنیستی لە ناو بزوتنەوەکەدا بەڵام لە قۆناغ وکات و سەردەمیکی ترو بە هیزیکی ئینسانی ئەمرۆەوە. هەروەک ئاشکرایە، ئەمڕۆ کۆمۆنیزم لە بەردەم چەلینجی هەمەلایەنەدایە وئەرک وکارەکانی گەورەن وناتوانین ئالؤگۆرە ریکخراوەیەکان تەنها بە ڕووداوە ناوخۆیەکانی حزب ورێکخراوەکان لێک بدەینەوە وهەڵیان بسەنگێنین. نەک هەرئەمەش، راست ودروستیشیان لیرەوە دەست نیشان ناکریت بەڵکو لە دەرەوە ولە سەر ئاستی کۆمەڵ ووەڵام دانەوە بەو چەڵینجە کۆمەلآیەتی وسیاسیە مەزنانەهەڵئەسەنگێنرێن. بۆ زیاتر ئاشنا بوون بە بەرنامەو تیڕوانینەکانی رێکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی ئەتوانری سەیری هەردوو ژمارەی ١و٢ “الغد الاشتراکی” بکرێت بە چاپکراوی یا لە سەر ویبسایت وفێسبووکی ئەم ریکخراوە.

پرسیار: بەردەوام گلەى ئەوە لە حیزبى چەپ وکرێکارى کوردستان و عێراق دەکرێت بەوەى بەردەوام خەریکى ئینشیقاق و جیابوونەوەن هۆکارەکان ئایدۆلۆژین یان دەستێوەردان هەیە یاخو چ فاکتەرێک هەیە؟
موئەیەد ئەحمەد: ئینشقاق وجیابوونەوە لە ناو بزوتنەوەی “چەپ وکریکاری” لە كوردستان و عیراقدا هەیە بەڵام بەوڕادە وبەردەوامیەش نیە کە بەڕیزتان ئاماژەی پێ ئەدەن. بۆ نمونە ئیمە بۆ ٢٥ ساڵ دریژەمان دا بە خەباتمان لە ناو حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراقدا وچەندین جار کەوتینە سەر لێواری جیابونەوە بە تایبەت لە٢٠٠٦ بەدواوە بەڵام هەردەم وبە هوشیاریەوە خۆمان لەوە پاراست کە ئینشقاق بکەین وتا دوا فرسەتی کاری هاوبەش هەبووبێ دریژەمان بە خەباتی هاوبەشمان داوە. ئەمە جگە لە چالاکەوانان وگروپ وتەنانەت ریکخراوی کۆمۆنیستی جوراو جۆر کە لە هەوڵ وتەقەلادان ریزەکانیان یەک بخەن وهاوکاری یەکتر بن.
ئێنشقاق کاریکی سیاسی ریکخراوەییە و زۆر جار لە ناو یەک حزب ونەریتی سیاسی وفکری هاوبەشدا روو ئەدات بە بێ ئەوەی هۆکارەکەی “ئایدێۆلۆژی” بیت. هەروەک لە سەرەوە ئاماژەم پیدا بزوتنەوەی کۆمۆنیستی بە تایبەت لە سەرتای هەشتاکانەوە پێی ناوەتە قۆناغیکی ترەوە و داینەمیزمێکی کەی بە خۆیەوە دیوە. دیارە بزوتنەوەی کۆمۆنیستی دیاردەیەکی کۆمەلایەتی وسیاسی وفکریە هەر بەو پێیەش هەم باردۆخی کۆمەڵ و گۆڕانی تەراوزووی هیزی نیوان ڕەوتە سیاسی وکۆمەڵایەتیاکان کاریگەری لە سەر بە جێ ئە‌هیڵێ وهەم رەوەندی جوڵەو وگورنکاریەکانی ناو خۆی بزوتنەوەکە.
ئاشکرایە ئاستی هیزو توانی بزوتنەوەیەک یا حزبیک یا ریکخراویک بە گشتی، چەپ بێت یا ڕاست، ناتوانرێ بە جیابونەوە وئینشقاق یا مانەوە لە شۆینی خۆ ونەگۆران بپێورێت. حزبیک یا ریكخراۆێک بە روڵەت وا دەرئەکەویت کە نەگۆڕاوە لە بەر ئەوەی توشی ئینشقاق نەبووە بەڵام بە کەمی ووردبوونەوە دەرئەکەوێت کە ئەو حزب ورێکخراوەش هەمێشە سەر لە نۆی خۆیان بەرهەم ئەهیننەوە بە میکانیزمی تایبەتی خۆیان. رابەریەکەی وئەندامەکانی گەر کەسانی چەند نەوەی داواتریش بن بەڵام لە سەر بنەمای نەریت و میکانیزمی تایبەت درێژە بە حزبەکە یا ریکخراوەکە ئەدەن وئەمەش وەک ئەوە وایە کە سەرلەنۆی دروستیان بکەنەوە. هەربۆیە ئینشقاق یا مانەوەی ئارایشیکی ریکخراوەیی لە شۆینی خۆیدا دوو لایەنی یەک پرۆسەن و ناتوانری واقعیەتی بزوتنەوەیەکی پێ دەست نیشان بکرێت.
بە هەر حاڵ، هەرچەندە لە ناو بزوتنەوەی چەپ دا پەرژوبڵاوی ‌هەیە وئێنشقاق وجیابونەوە دیاردیەکی بەرچاوە بەڵام ناکرێ ئەمە وا ڵیک بدرێتەوە کە کارکتەریکی ستراکتۆری بزوتنەوەکەیە. بە پێچەوانەوە ئەبی هەر ئینشیقاقە بە جیا لێک بدریتەوە و هۆکانی هەر حالەتیکی دیاریکراو بە سەربەخۆ نیشان بدرێت. کارکتەری گشتی بزوتنەوەیەک یەکسان نیە بە کۆی ئینشقاق و جیابوونەوەکانی بەڵکو یەکسانە بە ناوەرۆکی سیاسی چینایەتی و شیوازی کاری سیاسی ئەو حزب وبزوتنەوەیە.
سەرباری هەموو ئەوانە، لە گەڵ ئەوەشدا کە بزوتنەوەی کۆمۆنیستی بە شیویەکی گشتی دەرگیری پچر پچریە بەڵام رەنگدانەوەی فشاری ئاسۆ و ئامانجە یەکسانی خۆاز و ئازادیخۆازانەکەی بەسەر سەرجەم جووڵە و کێشمە کێشی کۆمەڵایەتی نێو کۆمەلەوە دیارە . كێشەی هەرە سەرەکی ئەوەیە کە ئاستی سیاسی وریکخراوەیی وفکری بزوتنەوەی “چەپ” یا بە دیاریکراوی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی لە دواترە لە بناغە کۆمەڵایەتیەکەی و ئەوە نەک کەموکورتیەکی بزوتنەوە وحزب وریکخراو کانیەتی بەڵکو کەم وکۆریەکی خۆدی رەوەندی بەرەوپێچوونی سیاسی وکۆمەڵایەتی کۆمەڵگەشە. ناتوانرێ كێشەی پەرژو بڵاوی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی وەک پەرژو بڵاویکی سەربەخۆ لە کۆمەڵ ورەوەندی بەرەوپێشچوونی سەیر بکرێت وجیا بکریتەوە لێی. گەر کۆمۆنیزم وبزوتنەوەی کۆمۆنیستی لە پەرژو بڵاویدایە وئاسۆ وئامانجەکانی لە ناو کۆمەڵدا پڕاتیک نەکراوە ئەوا کۆمەڵ ڕاناوەستی وشتیكی کە زاڵ ئەبێ بە سەریدا جا ناسیونالسیتەکان پڕی بکەنەوە یا ئێسلامیستەکان و تیرورو کۆنەپەرستیان ویا تەنانەت بورژاو نێولیبرالەکان و پرۆ ئێمپریالیستەکان وکاراساتەکانیان بۆ زۆربەی هەرە زۆری کۆمەڵ.

پرسیار: گلەیەک یان بۆچوونێک هەیە دەوترێت ئەم جیابوونەوەیە بە میرات لە مەنسورى حیکمەت بەجێى ماوە ئایا ئەمە ڕاستە؟
موئەیەد ئەحمەد: نەخیر ئەوە دروست نیە چونکە پێش هەموو شتێک وەبە سادەیی ناتوانری مەسەلیکی گرنگی سیاسی و ریکخراوەیی گرنگی وەک ئینشقاق یا جیا بوونەوە بخریتە ئۆبالی تاکە کەسیکەوە. ئینشقاق و جیابوونەوە لە ناو حزب وریکخراوە سیاسیەکاندا روو ئەدات وئاکامی کۆمەلیک هۆکارە کە بۆ خۆیان زۆر لەوە زیاتر وزەمینەدار ترن کە لە دەوری کاریگەری تاکە کەسیک یا خۆد نەریتیک قەتیس بکرێت. هەر وەک ووتم ئینشقاق سیاستە و کەس ناچیتە پای ئینشقاق گەر سیاسەتێکی دیاری کراو پاڵ پیوەنەری نەبیت. بۆ نمونە بەدەر لە هۆیەکانی تر ئیمە کە دەستمان لە کار کێشایەوە و جیابوینەوە لە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عێراق پیشتر ئەمان زانی کە ئەمە کاریکی سیاسیە ووەڵامیکی سیاسی ریکخراوەییە بە بن بەستیک کە کێشمەكیشی دەرون رەیکخراوەیی ناو ئەو حزبە پیا تێ ئەپەرێ.
لە ڕووی فاکتی مێژوویەوە وئەوەندەی من ئاگادر بم مەنسور حکمەت یەک جار جیا بووەوە ئەوێش لە حزبی کۆمۆنیستی ئیران بوو و سەرخەتی سیاسەتەکانی خۆی باس کردووە وباسی رەوتەکانی ناو ئەو حزبەی کرد بوو پێشتر. ئەتوانم بڵیم ئەوە نمونەیەکی تارادەیاک روون و کلاسیک بوو لە جۆری ئینشقاق بەڵام دیارە ناتوانری ئەوە یا هەر تەجروبەیەکی تر بکریتە نمونەی هەموو ئینشقاقەکان وناتوانری هەموو ئینشقاقەکان بە پیوەری ئەوان هەڵسەنگێنری ورووبدات. ئەمش بە سادەیی لە بەر ئەوەیە کە هەم حزب ورێکخراو دروست کردن و هەم ئینشقاق کاریکی زیندووی سیاسی و ریکخراوەیەو هۆی سیاسی وئایدیۆلۆژی وکردەوەیی جۆراوجۆر لە پشتیەوە وەستاوە. نە ئەتوانری پیوەریکی گشتی دوور لە شۆین وکات بۆ ئینشقاق دابنری نە ئەتوانری کەسیکیش بکریتە مۆدیل ،هۆکار بۆ روودانی . جگە لەوەش زۆربەی زۆری ئینشقاقەکان لە دوای مردنی مەنسور حکمەت رووی داوە لە ناو خەتی کۆمۆنیزمی کریکاریدا.
روودانی ئینشقاق یا لەو گرنگتر دروست بوونی حزب وریکخراوە سیاسیەکان پەیوەندیان هەیە بە داینەمیزم وشیواز ونەریتی سیاسی ئەو بزوتنەوە کۆمەڵایەتیانەی کە لیوەی سەر هەڵئەدن.

پرسیار: حیزبى کۆمۆنیستى کرێکارى کوردستان و عێراق لەبەرچى هێندە جێگە و پێگە و نفوسى نییە؟ بۆچى یەکناگرن؟
موئەیەد ئەحمەد:هەر وەک بەڕێزت ئاگادارە من ئیستا لە ناو حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عیراق و کوردستاندا نیم هەر بۆیە باشترە ئەو پرسیارە رووبەروی ئەوان بکریتەوە.

پرسیار: زۆرتر گلەیی ئەوە لە جەنابتان دەکرێت کە مەیلەى عێراقى بوونت زیاترە تا کوردستان ئەوە پەیوەندى بەچییەوە هەیە؟
موئەیەد ئەحمەد: لە راستیدا من نە مەیلی عێراقیم هەیە ونە کوردستانی بەڵکو مەیلم ئینسانیو ئینترناسیۆنالیستی وکۆمۆنیستیە. هەربۆیە وا بزانم گلەیەکە من ناگرێتەوە.
بەهەرحال مادام گلەییەک لە ئارادیە وا باشترە تۆزی ئەم چەمکی مەیلی عێراقیە لە پەیوەند بە ناوەرۆکە سیاسیەکیەوە روون بکەینەوە. مەیلی عێراقی یا کوردستانی کۆنسیپت وچەمکیکی ناو بزوتنەوەی ناسیونالیزمی کوردە لە کوردستانی عێراقدا وسەرچاوەکەی لە مەیدانی سیاسی-تەکتیکیدایە وهیچ پەیوەندیکی بە مەیلی سیاسی ئینسانەکانەوە نیە. ئەتوانم بڵـێم پیناسەیکی سیاسی سەرکوتگەرانەیە وباشترە دەست بپارێزری لە بەکارهێنانی لە ئەدبیاتی سیاسی مودیرندا.
با ڕوونی بکەمەوە بۆچی وەهایە: ئەوە ئاشکرایە کە بزوتنەوەی ناسیونالیستی کورد لە کوردستانی عیراقدا هەمیشە ویستویەتی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی بخاتە ژێر فشارەوە ومافی ئەوەی لیبستێنی کە وەک بزوتنەوەیەکی سەربەخۆی چینایتی کریکاری لە كۆمەڵی کوردستاندا بەژنی خۆی بەرزبکاتەوەو بناسری و کاریگەری هەبیت. چەمکی “مەیلی عێراقی” سەر بەم ‌هێرشە دێرینەی ناسێونالیزمی کوردە بۆ سەر کۆمۆنیستەکان کە ئەیەویت ڕیگری بکات لە سەرهەلدان وبەرەپێشچونی ئەم بزوتنەوەیە ووەستانی لە سەر پێی خۆی و بیخاتە ژێر چەتری ناسیونالیزمی کورد و ئاسۆ وئامانجەکانی.
ناسێۆنالیستەکان ئەم هێرشە لەوەدا بەرجەستەئەکەنەوە کە کۆمۆنیستەکان لە کوردستاندا مەیلی عێراقیان هەیە واتە ئینترناسیونالست نین. ئەمە دوو لایەنی هەیە، یەکەم، پێناسەی ئینتەرناسیونالیستی لە کۆمۆنیستەکان ئەسینێتەوە، وه ودووهەم پێناسیەکی سیاسی تەکتیکیان واتە عێراقیان بەسەردا فەرز ئەکات کە مانەکی تری ئەوەیە کە کۆمۆنیستەکان کوردستانی نین ومافی خەلکی کوردستان بۆ دروستکردنی دەوڵەتی سەربەخۆ ناناسن ودانی پێدانانین.
هەربەوپێیە ولە ریگەی ئەم دەستکاری سیاسیەوە یا بە واتایەکی کە ئەم چاوبەستنەوە هەموو ئینترناسییونالیست بوون وتەنانەت کۆمۆنیست بوونیکی کۆمۆنیستەکان ئەخەنە ژیر پرسیارەو ئەهیننە سەر باری ئەوەی کە یا ئەبی سیاسەت وئاسۆ وبیری ناسیونالیزمی بۆرژازی کورد قبوول بکات ومەیلی کوردستانی هەبیت یا گەر وا نەبیت ئیتر ئەوە مەیلی عیراقی هەیە وئاسۆ سیاسەت وبیری ناسیونالیزمی عەرەب یا ئیسلامیزمی عەرەبی هەیە.
گەر تۆزی وورد ببینەوە لەم فشار ئەبینین کە هیچ بایەخیک بۆ کۆمۆنیستەکان دانانێ وبە پێچەوانەوە سەرکوت و تێرۆری فکری و بی ریزی پیادە ئەکات لە بەرامبەریاندا ومافی ئەوەیان ناداتی کە کاتیک دژی ناسیونالیزمی کورد بن بتوانن لە هەمان کاتیشدا دژی ناسیونالیزمی عەرب وئیسلامێزم بن. هەر لە راستایەدا، ناسیۆنالیستەکان هەموو هەست وبوونی چینایەتی وکۆمەڵایەتی وسیاسی ورەخنەی بەکردەوی کۆمۆنیستەکان قەتیس ئەکەنەوە لە چوارچیوەی مەسەلەیکدا کە ئەوێش ئاسۆ و ئامانجی بۆرژوا ناسیونالیزمی کورد ودروستبوونی دەوڵەتی نەتەوەیی بۆرژوازی کوردەوە. ئیتر ئەوەش گرنگ نیە بۆ ناسیۆنالیستەکان گەر ئەو هێزە کۆمۆنیستیە تاکتیکی دروست وکارامای هەبیت بۆ چارەسەری مەسەلی نەتەوەیی کورد . هەر بۆیە گلەییەکە هەرچەندە لە سەرتاەوە ئاسیی دەرئەکەوێت بەڵام کە لێی وورد ئەبینەوە باسەکەی زۆر هەڵئەگرێ.

پرسیار: بزوتنەوەى چەپ و کرێکارى لە کوردستان زەعیف بوە بە پێچەوانەى ئەوەوە حیزبە ناسیۆنالیستەکان ڕۆژبە ڕۆژ بەقوەت دەبن ئەمە بۆچى؟
موئەیەد ئەحمەد: پێشتر باسی ئەوەم کرد کە ئەبی ئەو جیاوازیە ڕەچاو بکەین لە نیوان لاوازی بزوتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی لە باری سیاسی و هەمەگیر بوونی ئاسۆی سیاسییەوە لە ناو کۆمەڵگەدا ولە نیوان پایەگای کۆمەڵایەتی ئەو بزوتنەوەیە و بڵاوی ئامانجە یەکسانیخۆازو ئازادیخوازەکانی لە ناو کرێکارانو وهەژارانو و ئازادیخۆازانی ئەو کۆمەلگەیەدا.
ئەوە راستە کە بزوتنەوەی چەپ و کریکاری لە ئیستادا لاوازە لە کوردستاندا ولە لایەنیکدا وهەر بەوە هۆیەشەوە ووتمان بزوتنەوەیەکی کە جێگەی ئەگرێتەوە چونکە جوڵەی کۆمەڵ راناوەستی وبەدیاریکراوی لە ئیستادا حزبەکانی ناسیونالیزمی کورد ئەو بۆشایەیان پڕ کردۆتەوە ودەسەڵاتیان بە دەستە. ئەمە واقعیەتیکە بەڵام شان بە شانی ئەمەش ئەبی ئەو راستیش ڕەچاو بکەین وبیسەلمینین کە حزبە ناسیونالیستەکان هەرچەندە بە هیزن لە ئیستادا و دەسەڵات بە دەستیانەوەیە بەڵام پایگای کۆمەڵایەتیان هەردەم بەرتەسک تر بەوەتەوە وزۆر زیاتر لە جاران کوتونەتە بەرامبەر خەلکی کوردستان. دیارە ئەم پۆلاریزە ئەنتاگۆنیستیەی نیوان جەماەرو دەسەڵاتی ناسیۆنالیزمی کورد تا بیت زیاتر بووە، بەتایبەت لە شوباتی ٢٠١١ بە دواوە کە خەڵکی کوردستان دەنگی ناڕەزایاتیان بە ئاشکراو لە ئاستیکی کۆمەڵایەتی بەریندا دەربڕی و جیاکردنەوەی ریزەکانی خۆیانیان لە حزبە ناسیونالیستە دەسەڵاتدارەکانی کوردستان تا ڕادەیەکی زۆر ڕاگەیاند.
هەر لەم راستایەشدا ئەو پرسیارەش ئەبی ووەڵام وەرگریت کە بۆچی بە دیاریکراوی ناسیونالیزمی کوردی توانیویەتی بەو هەموو نارەزایەتیەوە کە لە بەرامبەریدا هەیە لە سەر کار بێت و بە ‌هێز بێت؟. بە رای من بەشیکی ئەگریتەوە بۆ سەرکوت وقۆرغ کردنی دەسەڵات و مونۆبۆلی ه‌یزی چەکداری وسامانی کۆمەڵگە لە لایەن حزبە دەسەڵاتدارەکانەوە، بەڵام بەشێکی تری ئەگەریتەوە بۆ تایبەتمەندی رەوەندی سیاسی وکۆمەڵایەتی وتەرازووی هێز وخاسیەتی دیاری کراوی رەوەندی کێشمە كێشی چیانیەتی لە کوردستانی عێراقدا.
‌ئەوە ئاشکرایە کە هەتا ئیستاش ئاسۆی ناسیونالیستی کوردی سایەی خۆی كێشاوە بە سەر رەوەندی سیاسی و کۆمەڵایەتی و فکری کۆمەلێ کوردستان، لە بەر ئەوەی کە تا مەسەلەی نەتەویی بە جۆریک چارەسەر نەبێت ئەم ئاسۆ ناسیونالیستیە بورژوازیە ئەتوانی باڵا دەستی خۆی تامین بکات و بەستەڵۆکیەکی سیاسی ناسیونالیستی بکاتە واقعیەتیک بە سەر کۆمەڵی کوردستانەوە. دیارە ئەم بەستەڵوکیە سیاسە لە سەر حسابی بەر گرتن بە هەر پیشکەوتنکی کۆمەڵایتی و هەر پێشکەوتن خۆازیەکی سیاسی و فکری و پاشە کشە کردن بە گەشی بەرەوپێشچوونی کۆمەڵ.
لە باری رەوەندی کێشمە كێشی چیانیەتیەوە ولە پەیوەند بە مێژووی ئەلتەرنەتیڤی جیاوازەوە بۆ چارەسەی مەسەلەی نەتەوەی کورد، بە تایبەت لە سەرتای نەوەداکانی سەدەی رابردووەوە، دوو بزوتنەوەی کۆمەڵایەتی لە كێشمە کێشدا بوون لە کوردستاندا؛ ناسیونالیزم وکۆمۆنیزم وە لەم بەرامبەرکێیەدا ناسیونالیزم توانی دەسەڵات بگریتە دەست و پیگەی خۆی بە هێز بکات. بەڵام هەر وەک ووتم کۆمەڵ لە جوڵدایە هەمێشە وئەوەی کە ئیستا لە رواڵت وبە شکلیکی موشەخەس بەهێزەو ولە دەسەڵآتدایە لە رەوەندی درێژ ماوەتردا ئەو بزوتنەوەیە جێئەگرێتەوە کە لە باری میژوویەوە هاتوتە سەر شانۆ ی مێژوو واتە کۆمۆنیزم. ئەوەش بڵیم ئیسلامیزم بە هۆی زۆر فاکتۆرەوە ئەلتەرناتێۆ نیە بۆ ناسیونالیزم بەڵکو ئەوە کۆمونیزمە کە لە کوردستاندا ئەتوانی ئەو دەورە بگیریت گەر مەرجەکانی تری وەک ئامادەیی سیاسی و فکری وریکخراوەیی خۆی فەراهەم بهێنریت.

پرسیار:جیابوونەوەى ئێوە یاخود دامەزراندنى ڕێکخراوى ئەڵتەرناتیڤى کۆمۆنیستى لە عێراق تا چەند پەیوەندى هەیە بە جیابوونەوەى حیزبى حێکمەتیست – خەت ڕەسمى، باس لەوەش دەکرێت زۆرجار لە ژێر کاریگەرى ئەواندان؟
موئەیەد ئەحمەد: لە واقعدا دامەزراندنی ریکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی لە عێراق هیچ جورە پەیوەندیەکی نیە، نە لە دوور نە لە نزیک، بە جیابوونەی حزبی حیکمەتیست-خەتی رەسمی وهیچ کات لە ژێر کاریگەری ئەواندا نەبووین. هەڵویستیان بەئاشکرا پێچەوانەی هەلوێستی ئێمە بووە لە جیا بوونەوەمان لە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق و بە کاریکی نادروستیان زانیووە، نەک هەر ئەمەش، داواکاری ئەوە بوون کە لە كۆنگرەیەکی نائاساییدا كیشەکانمان چارەسەر بکەین لە گەڵ حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عیراقدا.
ئەوە ئاشکرایە کە چەندین ساڵە و گەر هەڵە نەبم لە ساڵی ٢٠١١ وە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری ئیران حکمەتسیت -خەتی رەسمی جیا بوەتەوە لە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری ئێران حکمەتیست و رووداوێکی تازە نیە تا باس لە کاریگەری بکرێت بە دیاریکراوی لە سەر ئێمە.
ئیمە پەیوەستبوونی هاوخەتیمان نیە لە گەڵ هێچ یەک لەو حزب و گرۆپانەی کە لە ئاکامی جیابوونەوە و ئێنشقاقەکان لە نێو رەوتی کۆمۆنیزمی کریکاریدا هاتونەتە ئاراوە وئیستا درێژە بە چالاکی سیاسیان ئەدەن، بۆ نمونە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری ئێران وحزبی کۆمۆنیستی کریکاری ئێران -حکمەتیست و حزبی کۆمۆنیستی کریکاری ئیران حکمەتیست -خەتی رەسمی وگرۆپە کانی تر کە بە ناوی ئەوە رەوتەوە کار ئەکەن. دیارە من ڵیرەدا باسم لە رەخنە یا هەڵسەنگاندنی هێچ یەک لەو حزبانە نیە بەڵکو باسم جەخت کردنە لە سەر راستیەک لە پەیوەند بە پرسیارەکتەوە.

بەشی دووهەمی دیدار
پرسیار: دەوترێت یەکێک لە هۆکارەکانى جیابوونەوەى تۆ، پشتیوانى بوە لە فەلاح علوان ئەندامى کۆمیتەى ناوەندى ولێپرسراوى یەکێتییە کرێکارییەکان کە گوایە تەشهر وجنێوى بە حزب گوتوە، حزب ئاگادارى کردۆتەوە لەسەر ئەو ڕەفتارانەى ئەگەر بەردەوام بێت دەرى دەکەن، بۆچى پشتیوانیت لێکردوە لە کاتێکدا پرەنسیپەکانى حزبى جێبەجێ نەکردوە؟
موئەیەد ئەحمەد: لە باری سیاسیەوە پشتیوانیم لە هاوری فەلاح کردووە و ئیشتاش هاو خەباتین لە ناو یەک ریکخراودا، بەڵام پشتیوانیم نەکردووە لە هیچ تەشیهیریک کە ئەو کردبیێتی بەرامبەر هەر هاورییکی رابەری حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عیراق یا هەر بەزاندنێکی ئەو بۆ سنووری پرنسیپی ریکخراوەیی وحزبی.
ئەوەی گرنگە لێرەدا بێڵێم ئەوەیە کە کێسی هاوری فەلاح عەلوان لە ناو حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عێراقدا پێویستە لە کۆنتێکسی خۆی ومێژووی کیشمەكیشەکانی ناو ئەو حزبدا باس بکریت نەک بە پچڕ پچڕی ویەک لایەنە. راستیەکان خۆیان چۆنن ئەبی ئاوا بخرینە روو وە دیارە من ناتوانم لە جیگەی هاوری فەلاح قسە بکەم بەڵام ئەوە رەتناکاتەوە کە رای خۆم بڵیم.
هەر بۆیە ولەم راستایەدا ئەمەویت جەخت لە سەر ئەوە بکەم کە هاوری فەلاح عەلوان هیچ کات جنیوی بە حزب کۆمۆنیستی کریکاری عێراق نەداوە وتەشهیری بە حزب نەکردووە، وهیچ کاتیش جنیوی، بە مانی ووشەی جنیو، بە کار نەهیناوە بەرامبەر هیچ هاوریەک لە ناو کۆمیتەی ناوەندی بیت یا دەرەوی ئەو کۆمیتەیە. ئەوەی کە ئەنجامی داوە بەکارهینانی زمانی زبرو بریندارکاربووە بە ڕووی چەند هاوریێک لە رابەری کە رەخنەی ڵیگرتوون وشەخسیەتی کۆمۆنیستیانی ڕوشاندووە بە زیادەرەوی لە ئاکامگیری رەخنەکانی وهەربەوپیەش جۆریک لە تەشیهیر کردنی سیاسی وشەخسی پێیان. ‌جگە لە یەک کۆمینتی فیسبووکی هاوری فەلاح کە خۆی نەفی ئەکاتەوە مانا زمانەوانیەکەی تەشهێری شەخسی بیت ئیتر هەموو تەشهیرکردنەکانی لە نیو مەقالەکانیدا هاتوون.
بەهەرحال، من هەمیشە بە دژی ئەو تەشهیرانەی هاوری فەلاح وەستاومەتەوە وبە توندی رەخنەم لێگرتووە. یەک دوو جار بە نامەی رەسمی، وەک سکرتیری کۆمیتەی ناوەندی مەرکەزی ئەو کاتی حزب کۆمۆنیستی کریکاری عێراق رەخنەم لێ گرتووە وئاگادارکردنەوەم ئاراستە کردووە، وپێم راگەیاندووە کە پێویستە ووشەکانی لا بەرێت وداوای لێبوردن بکات لە هاوریان. جگەلەمانەش من لە پلنومی ٣٣ ئەو حزبەدا کە کیسی هاوری فەلاح عەلوانی تیا تاوتۆی کرا پیشنیاری ئەوەم کرد کە بە نامەی رەسمی تەوبیخی بۆ دەربکرێت نەک لێسەندەنەوەی مافی ئەندامیەتی ئەو لە حزب.
كیشەی من ئەوەندەی بە باری یاسایی ناو ئەو حزبەوە بگەریێتەوە ئەوەیە کە لە باری ئەتەکێتی پەیوەندی ناوخۆیی وهاوریانەی حزبی و نەریتی حزبی هەموو ئەوانەی کە هاوری فەلاح کردویەتی شکاندنی سنووری ئەو ئەتەکیت ونەریتانەن بەڵام لە باری پەیرەوی ناوخۆی حزبەوە بە رای من هێچ بەندیک نیە کە بتوانی لە سەر ئەمانە مافی هاوریەتی لە هێچ ئەندامیکی ناو ئەو حزبە بسێنیتەوە. لە بلنومی ٣٣ ی کۆمیتەی ناوەندی حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عێراقدا من بە توندی دژی ڵیسەندنەوەی مافی هاوریەتی ئەو بووم و ئەوە بوو کە بریاری لێسەندەنەوەی خرایە دەنگ دانەوە و پەسەند کرا، ئیتر من دەستكیشانەوی خۆمم بۆ بلنوم راگەیاند هەم لە سکرتیری کۆمیتەی ناوەندی وهەم لە ئەندمیەتی کۆمیتەی ناوەندی.
دیارە هەر لەوپلنومەدا رام گەیاند کە من ئەم بریارم بۆیە پێشتر رام نەگەیاندووە چونکە نەم ویستووە کار بکاتە سەر رێچکەی موناقەشەی ئەم کێسە یا وەک فاشاریک لە لایەن منەوە لێک بدریتەوە. هەروەها ووتم کە لێسەندەنەوەی مافی هاوریەتی مەسەلەیەکی سیاسیە نەک ئیجرائاتی ومن بە هیچ جۆریک لە گەڵ لێسەندەوەی مافی هاوریتی نیم لە هێچ هاورێک لە سەر ئەو جورە قسانەی کە کراوە و ئەو نەریتە سەر بە کۆمۆنیزمیکی کۆمەلایەتی نیە و نەریتی گروبگراییە.
ئەوەندەشی بە میژووی مل ملانیێ سیاسی بگەریتەوە سەبارەت بەم کیسەی هاوری فەلاح ئەوا بە شیوەیکی ئاشکراو ولە سەر ئاستی کۆمەڵ من لە هاوینی سالێ ٢٠٠٧ دا بەرگریم لە هاوری فەلاح و “فیدراسیونی شورا وسەندیکا کریکاریەکانی عێراق” کردووە بە دژی ئێنشقاقێک کە رووی دا. هەروەها رەخنەکانی خۆمم ئاراستەی هاوریان ریبوار ئە‌حمەد و عوسمانی حاجی مارف و هاوریانی تر لە کۆمیتە ناوەندی دەربریوە سەبارت بە هەڵویستیان لە سەر ئینشقاقی ئەو کاتی فیدراسیونی شوراو سەندیکاکان وبی دەنگەکردنیان لە کمپینی لەکدار کردنی شەخسیەتی هاوری فەلاح عەلوان. ئەمە چگە لەوەی کە بە توندی دژی کمپینی لەکەدار کردنەکە بوومەوە کە لە دەوری ناوزڕاندن و ئیتهامی پارەوخواردن ئەخۆلایەوە بە دژی هاوری فەلاح لە لایەن بەشیک لە رابەرانی فیدراسونەکە کەهەندیکیان تەنانەت ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی ئەو کاتی حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عێراق بوون. نوسیانەکان لە سەر پێجی من بە زمانی عەرەبی لە وێبسایتی “الحوار المتمدن “دا بڵاو کراونەتەوە . لەو رۆژانەوە هەتا ئیستا هەمیشە لە باری سییاسیەوە پشتیوانیم کردووە لە هاوری فەلاح و فیدراسیونی سەندیکاکانیشم بە یەکیک لە ئامرازەکانی خەباتی کریکاری زانیوە لە عێراقدا.
پرسیار: یەکێکى تر لەو هۆکارانەى وایکردوە جیابیتەوە لە حزبى کۆمۆنیستى عێراق گوایە حزبى کۆمۆنیستى کوردستان وعێراق پشتیوانیان لە ڕیفرندۆم کردوە وپارەیان لە پارتى وەرگرتوە، ئەمە بە خیانەت دەزانیت؟
موئەیەد ئەحمەد: نە هەلوێستم بەرامبەر ریفرندۆم هۆکاری راستەوخۆی جیابۆنەوەی من بووە لە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق و نە پارەوەرگرتن لە پارتی ئەسڵ وئەساسی هەیە تا باسی خیانەت بکرێت.
هەروەک بەرێزت ئاگادری، شکاندن ولەکەدار کردنی حزب وریکخراوە چەپ وکۆمۆنیستەکان لە ریگەی ناوزڕاندنیان بە ناوی پارە وەرگرتن لەم حزب وئەو حزبی دەسەلاتدار، کەلتوریکی بورژوازیانە و پروپاگەندەیەکی هەدەفمەندانەی سیاسی بورژوازی وبزوتنەوەکۆمەلایەتیکانیەتی کە تەنانەت هەندی جار خۆدی “چەپ” یشی تیوە ئەگلێ. تا ئەو کاتەی من لە ناو ئەو حزبانەدا بووم، نە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عێراق و نە حزبی کۆمۆنیستی کریکاری کوردستان بە ‌هیچ جۆریک نەک هەر پارەیان لە پارتی وەرنەگرتووە بەڵکو تەنانەت پەیوەندی شکلی ودبلوماسیشیان نەبووە لە گەڵ پارتیدا.
ئەوە راستە کە هەڵویستم لە بەرامبەر ریفراندوومدا پێچەونەی هەڵوێستی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوردستان بووە وە ئەو هەڵوێستشم لە نوسینیکی دروو دریژدا بە ٣ بەش بڵاو کردوتەوە لە هاوینی ٢٠١٧ دا پێش ئەنجامدانی ریفراندۆمەکە (بە زمانی عەرەبی لە پێجی موئەیەد ئەحمەد لە وێب سایتی الحوار المتمدن هەیە). بەڵام ئەو هەڵوێستە نەبووە هۆی جیابوونەوەم لە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عیراق.
ناوەرۆکی ئەو هەڵوێستەم ئەوە بوو کە کاتیک جەماوەری خەلکی کوردستان دژ بە دەسەڵاتی هەردوو حزبی لە سەر کاربوو لە کوردستاندا گەیشتۆتە ئەوەی کە نەچیتە پای ستراتیژیەک کە ئەم حزبانە دایانرشتووە بۆ ئایندەی کۆمەڵێ کوردستان لە رێگەی ریفراندۆمەوە ونارەزایەتی بە روویاندا گەیشتۆتە ئەو ئاستەی کە لە مەسەلەیەکی حەساسی وەک ریفرندۆمدا جەمسەرگیریان لی گرتوون ئیتر چۆن ئەبیت کۆمۆنیستەکان ئەم واقعیەتە ڕەچاو نەکەن. بە رای من چونە پای بەرگری کردن لە ریفراندۆم ولەوەش خرابتر دەنگدان بە جیابوونوە لەو ریفراندۆمەدا سیاسەتیکی نادروست وکەوتنە شۆینی ستراتیژی پارتی لێ ئەکەوتەوە. واتە ستراتیژی دابین کردنی حاکمیەتی پارتی وەک نوینەری بورژا ناسیونالیزمی کورد نەک چارەسەری مەسەلی نەتەوەیی کورد لە کوردستانی عیراقدا. ئەمە جگە لەوەی کە لە کاتی سەرکەوتنیشدا ریگە خۆشکەر ئەبوو بۆ دەسڵاتداریەتی پارتی بە سەر کۆمەلی کوردستاندا بۆ ماوەیکی دورو درێژ.
لە باری فەرەزی وگریمانەوە ئەوە راستە کە بە لا بردنی کۆسپی مەسەلی نەتەوایەتی لە کوردستاندا ریگە ئەکریتەوە بۆ شۆرشی کۆمەڵایەتی کریکار بەڵام ئەمە لە پرۆسەی واقعی خەباتی چینایەتیدا ولە بۆتەقەی ئەو خەباتەدا ئەنجام ئەدرێ. ئەوەتەی من چەپی ناسیونالیست ئەبینم ولیێان ئەبیستم هەر ئەمە ئەڵینەوە کە با کێشەی نەتەوایەتی چارەسەر بکەین ئینجا ئەتوانین سوشیالیزم دامەزرینین ومەسەلە چینایەتیەکان چارەسەربکەین. دیارە ئەمە بۆ چەپیکی ناسیۆنالیست ریێ تێ ئەچی بەلام ئەمە ناتەبایا لە گەڵ تێڕوانینی مارکسی وبرولیتاریای سوشیالیست لە کوردستاندا، کە دوو بزوتنەوەی کۆمەلایەتی وچینایەتی جیاوازی بۆرژوازی وکرێکار وكیشمەکێشی نیوانیان ئەبێنێ، ومەسەلەی نەتەوایەتی وچارەسەری لە پەیوەند بەو كێشمە كێشەوە مامڵە ئەکات. بە هەر حال، لیرەدا من نامەویت درێژە بەم باسە بدەم چونکە جیگاکەی شۆینیکی ترە وئەوەندەی کە پەیوەند بیت بە پرسیارەکەی بەرێزتان ئەوە گرنگە کە ئەم مەسەلانە هۆکاری راستەوخۆی جیابوونەوەی من نەبوون لە حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عیراق.
پرسیار: ئەگەر دەڵێیت پشتیوانیکردن لە ڕێفراندۆم کارێکى خراپە، خۆ لە پەیڕەوى ناوخۆى خزبى کۆمۆنیستى داواى سەربەخۆيى ومافى چارەى خۆنووسین دەکەن؟
موئەیەد ئەحمەد: من باسم لە سەر خراپ بون وخراپ نەبوونی ریفراندوم نەبووە، چونکە ئەوە دروستە کە کێشەی نەتەوەیی کورد ودامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆ لەکوردستان هەر ئەبی لە ریگەی ریفراندۆمەوە چارەسەر بکرێت. لە بەرنامەی حزبی کۆمۆنیستی کریکارێش ئەم مەسەلەیە بە روونی باس کراوە وجەختی لە سەر کراوە. بەڵام لە هەمان بەرنامەی ئەو حزبەدا هاتووە كە “هەلویستی رەسمی” ئەو حزبە لە سەر جیا بوونەوە ویا جیا نەبوونەوە لە هەر “قۆناغێکدا” دیاری ئەکریت “بەگۆیرەی شیکردنەوەی دیاری کراو بۆ بارودۆخەکە وە بە لە بەر چاو گرتنی بەرژوەندیەکانی چینی کریکار بە گشتی وجەماوەری کریکاران وزحمەتکشیان لە کوردستاندا بە تایبەت”.
من لە وەڵامی پرسیاری پێشوودا باسم کرد کە هەڵویستم چی بوو بە گشتی لە بەرامبەر ریفراندۆمەکەدا. ئەوەندی پەیوەست بیت بەوەی کە ئەو کات من سکرتیری کۆمیتەی ناوەندی ئەو حزبە بووم وئەو هەلوێستم وا لێک ئەدەیتەوە کە گویا پیچەوانەی بەرنامەی حزبەکە بووە لە وەڵمدا ئەڵیم: من لە باری بەرنامەوە گەراومەتەوە بۆ بۆ ئەو چەند دیرەی ناو ئەو دوو کەوانەیەی سەرەوە، واتە لە رووی شیکردنەوەی دیاری کراوەوە بۆ بارۆخەکە پێم دروست نەبووە کە دەنگ بە جیا بوونەوە بدریت لە ریفراندۆمێکدا کە پارتی وستراتیژی ئەو فەراهەمی هیناوە وهەڵوێستی دروست ئەوە بووە کە بایکۆتی ریفراندۆم بکریت.
پرسیار: عوسمان حاجى مارف دەڵێت، ئیختیلافى موئەیەد ئەحمەد لەگەڵ ئێمە لە سەردەمى ڕەوتى کۆمۆنیستیەوە هەیە ئەو خیلافاتانە چیین؟
موئەیەد ئەحمەد: یەکەم جارە ئەم قسەیە وبەم شیوەیە ئەبیستم کە هاوری عوسمانی حاجی مارف رای وابیت وئەمە جیگەی سەرسوڕمانمە بۆم. من لێم نەبیستووە کە لە زەمانی رەوتەوە ئێختالفاتمان هەبووبی وهەردەم پێچەوانکەی ووترواە. رەنگە ئەو ووتبیتی لە سەردەمی دروست بوونی حزبەوە ئیختلافاتمان هەبووبی لە سەر “رەوت”.
گەر ئەمەی دووهەم بیت ئەوە راستە هەر کەمیک پاش پرۆسەی پیکهینانی حزب ئیختالفاتمان بۆ هاتە پێشەوە دواتریش كیشە لە نیوان من هاوری عوسماندا پەیدا بوو وتا دەهات زیاتر ئەبوو. کێشەکان زیاتر لە سەر بیرورای جیاوازمان بوو دەربارەی “رەوتی کۆمۆنیست” وجیگەو ریگەی “رەوت” وکادرەکانی لە ئاراێشی خەتی سیاسی وریکخراویی ناو حزبدا. هەموو ئەو کەسانەی کە باسی رەوتیان ئەکرد بە سکتاریست دائەنران لە لایەن هاوری عوسمان وهاوریانی ریکخراوەکانی ترەوە ئەمش وای کردبوو کە تەنانەت فشاریکی مورالی واد روست ببوو کە مەگەر یەکیک بیداییتە لانی سەرپیچی باسی جیگەوەریگە ومیژووی رەوتی بکردایە وئەمە تا ماوەیکی زۆر بەردەوام بوو.
پرسیار: لە ئیستیقالەکە نوسیوتە ناتوانم لەگەڵ ئەم حزبە کاربکەم، بۆچى لە ماوەى 27 ساڵى ڕابردوو توانیوتە کار لەگەڵ ئەم حزبە بکەیت ئەمە خۆ دزینەوە نییە؟
موئەیەد ئە‌حمەد: کە دەڵیم ناتوانم کار بکەم لە گەڵ رابەری ئەو حزبەدا ئەوە بڕیاریکی سیاسیە نەک هەڵبژاردن لە نیوان توانای کارکردن وسەبر یا بی توانایی کارکردن وبی سەبری، بەردەوامی لەو کارەدا یا بەردەوام نەبوون. دەست لە کار كیشانەوە بریاریکی سیاسیەو ورەخنەیکە لە رابەریک وجیگەو رێگەی لە ناو سیستمە حزبیەکەدا. ناوەرۆکی ئیستیقالەکەم لە ناو پلنۆمی ٣٣ دا بەم شیوەیە بوو “هۆکارەکانی دەست لە کار كیشانەوەم ئەویە کە ناتوانم بەردەوام بم لە ناو کۆمیتەی ناوەندیدا بە هۆی ئەو ئیختلافانەی کە لە نیوانماندا هەیە لەسەر شیوەی بەریوەبردنی حزب وبە‌هێزکردنی لە سەر ئاستی کۆمەڵ وبەدەستهینانی ئامانجە سۆشیالیستەکانی”. ئەم یەک دوو رستەیە دەری ئەخات کە جەوهەری کێشەکەی من سیاسیە وبریاری دەست لە کار كێشانەوەم پییداگریە لە سەر کار کردن وبەریوەبردنی حزب وبەدەستهینانی ئامانجی سوشیالیستیی. دیارە ئەو رەخنەیم دواتر بوو بەوەی کە واز لە ئەندامیەتی حزب بهینم ورێکخراوی “بەدیلی کۆمۆنیستی” دروست بکەین بۆ دریژە دان بە خەبات بۆ بە ئەنجام گەیاندنی ئامانجە کۆمۆنیستی وسوشیالیستەکانمان.
من ٢٥ ساڵ لە تەمەنم لە گەڵ حزبیکدا بردە سەر کە بەو پەری هیزو تاوانەمەوە لە هەوڵی بەروەپێچوونی بووم وژیانی خۆمم بۆ تەرخان کرد وماندوو بووم لە گەڵیدا ولە ناو زۆریک لە ساتە خەرتەرناکەکانی ژیانی حزبدا بووم وروبەرووی ڕیسکی ژیان لەدەستان بومەتەوە. بریار دان لە سەر دەست لە کار كێشانەوە گەر سیاسەتیکی دیاری کراو ووبڕوای تەواو لە پشتیەوە نەبیت هیچ کەس ئەو کارە ناکات.
هەر بۆیە لە گەڵ ریزی زۆرم بۆت بەلام ووشەی “خۆ دزینەوە” بۆ ئەو کارەی من کردوومە، وەک بە ئینگلزی ئەوتری “پۆڵیتیكڵی ئین کۆرێکت” واتە لە باری سیاسیەوە دروست نیە ولەنگە. ئەو ووشەیە کەسانی نەیاری ئیمە وەک ریبوار ئەحمەد لە ناو ئەو حزبدا لە تۆیی کەمپینی سیاسی بە دژمان بەکاری هیناوە.
پرسیار: لە دواین کۆبوونەوەى کۆمیتەى ناوەندى گوتوتە سێ شتم بە دڵ کردوە، کە کارگەران حەل بوە، ڕەوتى کۆمۆنیست حەل بوە، ئیستیقالەم کردوە، ئەمانە ماناکانیان چییە و بۆچى گوتوتە؟
موئەیەد ئەحمەد: قسەکانیان بە هەڵە بۆ بەریزتان گواستتۆتەوە چونکە من وام نەوتووە. من ووتومە کە من لە باری سیاسیەوە ٣ کاری بایەخ دارم ئەنجام داوە کە هەریەکەیان قۆناغێکی گرنگی لە ژیانی سیاسی وریکخراوەیی مندا دیاریکردووە. یەکەم کە “رەوتی کۆمۆنیست” مان دروست کرد لە هاوینی سالێ ١٩٨٤ دا، دووهەم كە وەک “رەوت” بریارمان دا لە گەڵ ریکخراوەکانی تردا حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عیراق پیکبهێنین لە ٢١ تەموزی ١٩٩٣دا ، وسیهەم، ئەم بریارەی دواییە کە بریاری دەستکێشانەوەم داوە لە سکرتیری وئەندامیەتی کۆمیتەی ناوەندی حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عێراق لە ٦ ئایاری ٢٠١٨ دا. دیارە ئەو کاتەی کە قسەکەم کرد ‌‌هێشتا بریاری دەستكیشانەوەم لە ئەندامیەتی حزبی کۆمۆنیستی کریکاری عێراق وحزبی کۆمۆنیستی کوردستان نەدابوو. من قسەکانم ئاوا کردووە وئێستاش جەختیان لە سەر ئەکەمەوە.
ئەم قسانەم لە چاوپێکەوتنێکی ٤ قۆلیدا کرد لە سلیمانی رۆژی ٨ ئایاری ٢٠١٨ بە بەشداری هاوریان عوسمانی حاجی مارف، محسن کریم، سمیر عادل ومن کە بە پێشناری ئەوان بینینەکە ئەنجام درا و لە جەویکی هاوڕیانەدا كیشەکانی ناو پلنومی ٣٣ و دەستكێشانەوکەم لە ئەندامیەتی کۆمیتەی ناوەندی باس کرا. لە کاتی موناقشەکەدا ولە وەڵام بە وەی کە ڕەنگە من لە ئاکامی بیزاری و‌هەڵچوونەوە لە ناو پلنومەکەدا بڕیاری دەستكیشانەوەم دابیت ئەو قسانەی سەرەوم کرد وە پیم راگەیاندن کە رۆژی پێشووش هەمان ئەو قسانەم کردووە لە وەڵاممدا بە هاوریانی تر کە هەوڵیان دا واز لە دەستكیشانەوەکم بهێنم.
ئەو وەڵامی منە کە بۆ چی ئەو قسانەم کردوو، بەڵام ئەوەندەی بگریتەوە بەوەی کە ماناکانیان چیە؟. هەرچەندە ئیستا ڕوونە بەڵام با هەندی زیاتر باسی ماناکانی هەر یەک لەو کارانە بکەم.
کاری یەکەم، دروست کردنی “رەوتی کۆمۆنیست” بەرهەمی هەوڵ وتیکۆشانی هەڕەتی لاوی نەوەیە بوو لە کۆمۆنیستەکان. ئەوەندەی بە من وهاوریانی تری دامەزرینەرانی بگریتەوە کە ٥ هاوری بووین ودواتر ماینەوە سەر ٣ هاوری لە سەخت ترین هەلومەرجدا ولە باردۆخیکی بی ئەندازە پڕمەترسی وموجازەفە ونەداریدا بووین بەرد بە بەرد لە باری سیاسی وفکری وریکخراوەییەوە ئەو ریکخراوەمان دروست کرد و پەرمان پیدا وچاپەمەنیکی تۆکمەی ژیر زەمینیمان دامەزراند. هەر رۆژیک وهەر ساتیکی ئیمکانی ئەوە هەبووە کە بگیرین وخۆمان وفامیلیەکانمان رووبەرووی ئیعدام وگرتن وفەلاکەت ببنیەوە. “رەوت” دروست کردن وچونە پای ئەو هەموو ئەرک وموجازەفەیە وپێش هەموو شتیکێش هینانە دەری خەتیکی مارکسی تیژو کاراما ودەخالەت گەر لە ناو بزوتنەوەی کۆمۆنیستیدا بە هەقەت کاریکی گەورە بوو وپر شانازیە بۆمان.
کاری دووهەم، کاتیک کە چوینە سەر ئەوەی کە حزبیکۆمۆنیستی کریکاری عێراق دامەزرێنین وپاش چەندین جەدەل وكێشمە كێش کە زۆر ساغ نەکرانەوە بەڵام هەرچۆن بوو بەو ئاکامە گەێشتین کە حزب پێکبهێنین وبریاردرا وحزب پێک هینرا. ئەم بریارە زۆر گرنگ بوو لە لام نە لە بەر ئەوەی کە چەند پیم باش بوو یا پێم باش نەبوو بەڵکو ئەم زانی کە ئەمە ئاڵۆگۆرێکی سیاسی وریکخراوەیی گرنگە ونورمی هەتا ئیستای سیاسەتمان ئەگۆری وهەچ دەستکەوتیک کە ئەو جیلە لە کۆمۆنیستەکان و”رەوت” بە دەستیان هیناوە ئەچیتە قالب وفۆرمێکی ترەوە وگەر سەرکەوتوو بین ئەوا هەنگاۆێکی زۆر گەورەیەبۆ پێشەوە. ئەوەندەی بە من بگرێتەوە لە سەرتای دروستکردنی حزبدا بۆ چەند رۆژیک هەستم بە ئاسوودەیەکی زۆر گەوەرە ئەکرد وئومیدیکی زۆرم بە حزب وداهاتووی هەبوو کە تەواو دڵخۆشی کردبووم. هەرچەندە ئەو ئاسودیەم پاش چەند رۆژێک شەڵقا وجیی خۆی نەگرتەوە ئەویش بە هۆی ئەوەی کە فاکسیکمان پێ گەیشت سەبارەت بە کار دابەش کردن لە ناو کۆمیتەی پێشنیارکراوی ناوەندیدا کە باسی لە تەقسیم کار کردبوو بە شیوەیەکی نادروست. ناوەرۆکی ئەو فاکسە وکار دابەشکردنەکەی لە ماڵ دابەشکردنەکەی ناو هونراوەکەی قانع ی شاعر ئەچوو تا دابەشکردنی کاری رابەریەتی حزبیکی سیاسی کۆمۆنیستی پایەدار وبە هیز کە بەروپیکهینانی ئەچووین.
بەهەر حال، ئەوەندەی بە من بگەرێتەوە، بریارم دام کە بەرەوپیکهینانی حزب برۆین وئەمە هەنگاۆیکی گەورەیە لە ژیانی بزوتنەوەکەو ژیانی تاک تاکماندا وە ئەوەم بە فەرز وەرگرت کە حزب کێشە ومیکانیزمی خۆی هەیە وئەبی واقعیانە هەڵسوکەوت بکەین. هەربۆیە لەو ساتەوە من بەو پەری هیزو توانامەوە وبەپەری قەناعەتەوە لە هەولی بەروپێشبردنی حزبدا بووم و بۆ ٢٥ سال دریژەم بە خەبات دا لە ناو ئەو حزبدا دیارە بە هیوای ئەوەی کە وادەیەک کە دامان بە بزوتنەوەی کریکاری وکۆمۆنیستی وکۆمەڵ کە حزب پیکب‌ههنین وبەهیز ی بکەین بیبینە سەر. مێژووی خەباتم لە ناو ئەو حزبەدا جێگەی شانازیم بووە وە خۆم بە مسئوول ئەزانم لە هەر سیاسەتیک کە من بەشدار بووم تیایدا.
کاری سێهەم، دەستکێشانەوەم بوو لە کۆمیتەی ناوەندی ودواتر لە ئەندامیەتی ئەو حزبە. ئەم کارەش بە هەمان شیوە گرنگ وپر پایەخە بۆم. راستە هێشتا ئیمە لە سەرەتای کارداین وتازە دەستپێشکەریکی سیاسی و ریکخراویی ترمان بەرێخستوە بە ناوی “ریکخراوی بەدیلی کۆمۆنیستی لە عێراق” ئاکامەکانی دواتر دەرئەکەون بەڵام ىرۆام وایە کە کاریکی گەورە وگرنگ وپڕ لە مەسئولیەتمان دەست داوەتێ لە ناو بزوتنەوەی کۆمۆنیستیدا وبە ‌هێوایەکی زۆرەوە سەرقاڵی خەباتین. ئالۆگوڕەکانی دنیای ئەمرو وجەڵینج وئەرک ووەزیفەکان کارو ماندووبونێکی زۆرمان لێ ئەخوازی وکات وفرسەتی ئەوە نەماوە کە بە هیچ مەسەلەیەکی لاوەکیەوە سەرقاڵ بین. ئەرکی سەرەکی ئەوەیە ک بەرەوپیری ئەنجامدانی کارەکانمانەوە بین لەم ساتە میژوویەدا کە جیهانیکی گەوەرە بە رووی کۆمۆنیزم و خەباتی ئازادیخوازانی چینی کریکاردا کراوەتەوە.
پرسیار: گوتوتە باوەڕم بە کۆمۆنیستى کارگەرى نەماوە؟
موئەیەد ئەحمەد: ئەو قسەیەم بەو شیوەیە لە هێچ شۆینیک نەکردووە بەڵام لە وەڵاممدا بۆ پرسیاریک کە لە ژمارە ٢ الغد الاشتراكي دا لێم کراوە نەزەری خۆمم داوە لە سەر باسەکانی مەنسور حیکمت دیارە بە پۆسەتیڤ ووتومە هەندی سیاسەتی جیگای رەخنەیە لە لایەن کۆمۆنیستاکانەوە.
بە هەر حال، لە وەڵامی پرسیارەکەتدا ئەڵیم کۆمۆنیزمی کریکاری عقیدە نیە واتە پیر وباوەر نیە تا باوڕم پێێ مابیت یا نەمابیت. کۆمۆنیزمی کریکاری کۆمەڵە باس ورەخنە وسیاسەتە کە بزوتنەوەیەکی دیارکراوی کۆمۆنیستی لە ٣ دەیەی رابردوودا بە تایبەت لە ئیران وعیراق دا پەیرەوی لیکردووە وپەرەی پیداوە وپراتیکی کردووە. کۆمۆنیزمی کریکاری وەک باسەکانی وتیزەکانی زیاتر هاوری مەنسور حکمەت گەڵای کردووە وهەر بە هەولی ئەو زیاتر ووردکراوەتەوە وبووە بە سیاسەتی حزبی کۆمۆنیستی کریکاری ئێران ودواترێش حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عیراق. تا ئەو لە ژیاندا مابوو هەر ئەو دیدگاو بۆچوون ورەخنانە بوونە بەرنامەوسەرخەتی سیاسەت وکردەوەی ئەو دوو حزبە.
ئەمرۆ وپاش کۆچی دوایی هاوری مەنسور حکمەت چەندین حزبی کۆمۆنیستی کریکاری هەن کە یا بەو ناوەوە یا بە ناوی “حکمەتیستەوە ” کار ئەکەن وکۆمۆنیزمی کریکاری وەک بزوتنەوەیەکی دیاریکراوی حزبی نادیارو وچەند حزبیە کە هەر یەکەیان بە جۆریک خۆی بە هەڵگر وپەیرەوکەری باسەکانی کۆمۆنیزمی کریکاری ئەزانی وە وا خۆی ئەناسینی بە کۆمەڵ. هەر بۆیە کۆمۆنیزمی کریکاری وەک خەتیکی سیاسی حزبی دیاریکراو ئەمرۆ لە چەند حزبدایە وناتوانی دەست نێشانی بکەیت کە کامەیان لە راستیدا نوینەری کۆمۆنیزمی کریکاریە گەر پیوەر بۆ کۆمونیزمی کریکاری بوونەکەی پابەند بوون بیت بە خەتی مەنسور حکمەتەوە.
هەر وەک لە شوینی تریشدا ووتومە من باسە بناغەیەکانی کۆمۆنیزمی کریکاری بە باس وتیروانینیکی مارکسیانە ئەزانم وپێم دروستن. هەندی باسی تری خۆدی هاوری مەنسور حکمەت هەن کە زیاتر لایەنی سیاسی تکتیکی ئەگرێتەوە جیگەی پرسیارن بۆ منیش بەڵام ئەوە پێوەستە کە هەقی خۆی بدریتی وبە تیرو تەسەلی باس بکرێت لە جێگەی تایبەتی خۆیدا.
٨-٣-2019

عن Albadeel Alsheoi

اضف رد

لن يتم نشر البريد الإلكتروني . الحقول المطلوبة مشار لها بـ *

*

هذا الموقع يستخدم Akismet للحدّ من التعليقات المزعجة والغير مرغوبة. تعرّف على كيفية معالجة بيانات تعليقك.

x

‎قد يُعجبك أيضاً

بەرەو گەشەکردنی بزووتنەوەیەکی ڕزگاریخوازی بەتوانای ژنان، هاوکاتی بزووتنەوەی کرێکاری ڕوو لە هەڵکشان لە عێراقدا.

بەبۆنەی هەشتی مارسەوە: ئەمساڵ لە بارودۆخێکدا پێشوازی لە (٨)ی مارس، ڕۆژی جیهانی ژنان دەکەین، کە ...

ئێمە حزبی کۆمۆنستی شۆڕشگێر دادەمەزرێنین. ڕاپۆرتێکی زۆر کورت لەسەر ڕوداوێکی مێژوویی!

ئامادەکردنی - جەمال کۆشش ڕەوتی مارکسیستی نێو گەنجانی سۆشیالیست( دێر فونکە)، رۆژی شەممە ،١٠/٢/٢٠٢٤ لە ...

توندبونەوەی ناکۆکییەکانی سەرمایەداری  و قەیرانە ئیکۆلۆژییەکانی!

جەمال کۆشش کۆڕبەندی ئابوری داڤۆس   کۆڕبەندی داڤۆس، سروتێکی ناوازەی هەیە، وێنەیەکی چڕی خەونە دۆزەخیەکانی ...

ڕێگری لە خۆپێشاندان و گەمارۆدانی بارەگای حزبی شیوعی کوردستان لە هەولێر بە توندی مەحکوم دەکەین

بەپێی ڕاگەیاندنەکانی (حزبی شیوعی کوردستان)، بەرپرسانی ئەمنی و ئیداری شاری هەولێر مۆڵەتیان نەداوە بە (کۆمیتەی ...

بڕیارنامە لەسەر پێشهاتەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لە پەیوەند بە شەڕێکی کۆمەڵکوژی کە ئیسرائیل لە غەززە بەڕێیخستووە

شەڕی جینۆساید دژی دانیشتوانی غەززە پێی ناوەتە (١٠٨)ەمین ڕۆژی خۆیەوە، لە دووشەممە (٢٢)ی ژانویەی (٢٠٢٤)، ...